اولین امتیازی که در مورد نفت شمال داده شد فرمانی بود که در ماه شعبان 1313 ه. ق. (بهمن ماه 1274 ه. ش.) به امضای "ناصرالدین شاه" رسید. به موجب آن فرمان اجازه استخراج نفت در محال ثلاثه تنکابن و کجور و کلارستاق (مازندران) به "محمد ولیخان خلعتبری" که در آن ایام لقب نصرالسلطنه را داشت و بعدها القاب سپهدار و سپهسالار اعظم به او داده شد، واگذار گردید.

"آکاکی مددویچ خوشتاریا" تبعه روس و اهل گرجستان که مدتها بود که در ایران به سر می برد و با اکثر رجال و اشراف و سیاستمداران و بازرگانان ایران دوستی داشت درصدد بر آمد تا فرمان محمد ولیخان خلعتبری را برای استخراج نفت به دست آورد. این عنصر مرموز که خود را سرمایه دار بزرگی معرفی می کرد، ولی در واقع مأمور و عامل بانک استقراضی روس در ایران بود، در تاریخ 27 ژانویه 1916 م. (1294 ه.ش.) قراردادی با محمد ولیخان خلعتبری سپهسالار اعظم منعقد نمود که به موجب آن بهره برداری و استخراج نفت در مناطق ثلاثه مذکور به مدت 99 سال به خوشتاریا واگذار گردید.

در همان سال 1916 محمد ولیخان خلعتبری نخست وزیر و " وثوق الدوله " وزیر خارجه بود و در غیاب مجلس شورای ملی دولت وقت تحت فشار دولت تزاری روس که ارتش آن سرتاسر شمال ایران را اشغال کرده بود امتیازی به خوشتاریا برای استخراج نفت شمال ( گیلان ، مازندران و استر آباد ) برای مدت 70 سال داد. 

بر همه کس آشکار بود که امتیاز فوق با تهدید و فشار به دست آمده بود و هیچ ارزش قانونی نداشت، چنانکه اولین اقدام کابینه بعد که به ریاست " صمصام السلطنه " روی کار آمد این بود که امتیاز خوشتاریا را لغو و از درجه اعتبار ساقط بداند. به این هم اکتفا نکرده دولت ایران به سفارت روس و سایر سفارتخانه های خارجی مقیم تهران اعلام نمود که امتیاز مزبور لغو می باشد و خوشتاریا این نکته را مؤکدأ اطلاع داد.  

خوشتاریا امتیاز نفت شمال را با ارعاب و تهدید و فشار سفارت تزاری روس تحصيل کرده و امیدوار بود که با همان قوه آن را اجرا کند ولی همین که انقلاب روسیه شروع گشت و زمامداران شوروی اعلام داشتند که امتیازات غیر مشروع که در عهد تزار با عنف و جبر از ایران گرفته شده ملغی است، خوشتاریا راه اروپا را پیش گرفته و کوشش نمود که خریداری برای این امتیاز بی اعتبار پیدا کند و بالاخره با زبان چرب و نرم خود اولیای شرکت نفت  بریتانیا را در لندن به طمع انداخت که با او معامله کنند. در آن موقع نفوذ روسیه تزاری در ایران از بین رفته و قفقاز خود را از روسیه جدا شناخته و دولتهای آذربایجان و گرجستان و ارمنستان استقلال خود را اعلام کرده بودند. ارتش انگليس قسمتي از ايران را اشغال و از راه ايران نيرويي به قفقاز فرستاده بود. در ایران نیز نفوذ انگلستان به اندازه ای پیشرفت کرده بود که دولت دست نشانده انگلستان به ریاست وثوق الدوله زمام امور را در دست داشت.

انگلیسیها در چنین وضعی حاضر شدند که با خوشتاریا معامله کرده و امتیاز او را خریداری کنند لذا شرکت نفت امتیاز بی اعتبار او را به انضمام فرمان سپهسالار خلعتبری و قراردادی که درباره آن منعقد کرده بود در ازای یکصد هزار لیره نقد و وعده پرداخت مبلغ بیشتری در آینده خریداری کرد و چندی بعد یعنی در ماه مه 1920 شرکت نفت ایران و انگلیس  شرکت تابعه ای به نام "شرکت نفتهای شمال ایران" با سرمایه سه میلیون لیره تشکیل و در لندن به ثبت رساند.

همین که خبر این معامله منتشر گشت دولت ایران در آن وقت ریاستش با " حسن پیرنیا " (مشیرالدوله) بود یادداشت رسمی به سفارت انگلیس در تهران ارسال و متذکر گردید که  امتیاز خوشتاریا با فشار و جبر تحمیل شده و چون به تصویب مجلس نرسیده از اعتبار ساقط است. همان موقع دولت امریکا نیز به دولت انگلستان اعتراض نموده و اظهار داشت معامله ای را که شرکت نفت با خوشتاریا کرده است به منزله ایجاد انحصار استخراج نفت برای شرکت مزبور می باشد و این عمل  مخالف با اصل "درگشوده" می باشد که به موجب آن همه کشورها باید مجاز به تحصیل چنین امتیازاتی باشند و هیچ کشوری نباید منابع نفت کشور دیگر را در انحصار کامل خود در آورد.